Για την ενεργειακή κρίση που βιώνει η Ευρώπη, υπάρχει το βασικό ερώτημα: Τα κάναμε όλα σωστά και απλώς φταίει ο Πούτιν και η εισβολή στη Ρωσία, ή μήπως υπάρχουν και ευθύνες εσωτερικά, είτε στα κράτη – μέλη, είτε στην Επιτροπή, είτε συνολικότερα στις στρατηγικές που ακολουθήσαμε τα προηγούμενα 20 χρόνια;
Η απάντησή μου είναι ΟΧΙ, δεν τα κάναμε όλα σωστά και τώρα μοιραία πληρώνουμε το τίμημα των λαθών μας. Η Ευρώπη μονοδιάστατα, κατευθύνθηκε στην επίλυση του προβλήματος της Πράσινης Μετάβασης (το περίφημο Green Deal) και ταυτόχρονα στο άνοιγμα των αγορών. Θεώρησε λοιπόν, ότι ανοίγοντας τις αγορές κυρίως ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου και παράλληλα προωθώντας τις πράσινες μορφές ενέργειας, θα μπορούσε να προχωρήσει χωρίς κανένα πρόβλημα προς το 2030 και στη συνέχεια στο 2050, προκειμένου να απανθρακοποιήσει το ενεργειακό της μείγμα. Αυτό το οποίο δεν έλαβε υπόψιν της, ήταν ότι στην πορεία προς μια βιώσιμη ενέργεια, δεν είναι μόνο η πράσινη μετάβαση η οποία συμμετέχει, αλλά μαζί, ταυτόχρονα και ισότιμα με την πράσινη μετάβαση, συμμετέχουν τόσο η Ενεργειακή Ασφάλεια και Επάρκεια, δηλαδή να έχει η Ευρώπη και τα κράτη – μέλη της, επαρκή ενεργειακά αγαθά (κυρίως φυσικό αέριο, που θεωρείται και το καύσιμο μετάβασης), και δεύτερον, η Προσιτότητα της τιμής, δηλ. αυτή η ενέργεια να είναι φθηνή και ανεκτή για τους προϋπολογισμούς των νοικοκυριών αλλά και των επιχειρήσεων, (διαφορετικά μπορούν να διαλυθούν οι επιχειρήσεις της Ευρώπης, οι οποίες δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στον ανταγωνισμό από τις ΗΠΑ και την Κίνα, λόγω του αυξημένου ενεργειακού κόστους).
Αυτό λοιπόν, ήταν ένα πολύ σοβαρό – κορυφαίο λάθος που έγινε, με την επικράτηση της άποψης τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη, σε πολλές εθνικές κυβερνήσεις, αλλά και σε διαφόρους δήθεν επαΐοντες της ενέργειας και της Κλιματικής Αλλαγής, ότι η ενεργειακή Στρατηγική πρέπει να συνοψίζεται στο δίλημμα Είτε – Είτε. Δηλαδή, είτε φωτοβολταϊκά κι αιολικά, άρα πράσινη ενέργεια, είτε φυσικό αέριο. Αυτό το ολέθριο λάθος που στην πραγματικότητα είναι αυτοπυροβολισμός της Ευρώπης, το πληρώνουμε τώρα. Η στρατηγική θα έπρεπε και πρέπει να είναι εφεξής: Και – Και. Δηλαδή, και το ταχύτερο δυνατόν και όσο το δυνατόν περισσότερες πράσινες μορφές ενέργειας αλλά και φυσικό αέριο ως καύσιμο μετάβασης μέχρι το 2050, προκειμένου να καταφέρουμε με την χρήση των μπαταριών μελλοντικά, να μην εξαρτιόμαστε πλέον από τα ορυκτά καύσιμα αλλά να στηριζόμαστε στις δικές μας πράσινες μορφές ενέργειας.
Δυστυχώς, εξαιτίας αυτής της αφέλειας, ανοησίας, ή σκοπιμότητας, η Ευρώπη εξαρτήθηκε μονοδιάστατα κατά 40% από το ρωσικό φυσικό αέριο, με τη σημερινή εξάρτηση να έχει μειωθεί στο 7%, αλλά δυστυχώς, με ταυτόχρονη αύξηση της εξάρτησης της, κατά το ίδιο ποσοστό από το Κατάρ, την Αλγερία και τις ΗΠΑ, που της παρέχουν πλέον, το πολύ πιο ακριβό Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο. Στην πορεία προς την πράσινη μετάβαση, είναι σαφές πως η Ευρώπη δεν μπορεί να μειώσει τη χρήση φυσικού αερίου, αυτό που έχει σημασία όμως, είναι να βρει τρόπους εγχώριας παραγωγής και πηγές τροφοδοσίας του.
Αξίζει να σημειωθεί ότι εκτός του κινδύνου εξάρτησης από τη Ρωσία σε φυσικό αέριο (που φαίνεται να έχει ξεπεραστεί), ελλοχεύει δεύτερος κίνδυνος, που έχει αρχίσει ήδη να εμφανίζεται στη γεωπολιτική της ενέργειας, η εξάρτηση από την Κίνα, στα ζητήματα των Ορυκτών Πρώτων Υλών. Διότι, γνωρίζουμε ότι η Ευρώπη, για να έχει πράσινη ενέργεια δηλ. φωτοβολταϊκά, αιολικά, για να έχει ψηφιακή μετάβαση, υπολογιστές, κινητά κ.α., θα πρέπει να διαθέτει και κρίσιμες ορυκτές πρώτες ύλες. Όταν το 50% της παγκόσμιας αγοράς κυριαρχείται από την Κίνα, με τις ΗΠΑ οριακά να έχουν το 7% της παγκόσμιας αγοράς και την Ευρώπη να είναι σε σχεδόν μηδενικά ποσοστά, ο κίνδυνος είναι εμφανής! Ας μην γίνει το ίδιο λάθος.
Θα πρέπει πια η Ευρώπη μπροστά σε αυτή τη μη – λήψη αποφάσεων, παρά τις πολλαπλές συναντήσεις των Υπουργών Ενέργειας αλλά και των Πρωθυπουργών και αρχηγών κυβερνήσεων που λαμβάνουν χώρα τον τελευταίο ένα χρόνο, μαζί με αυτά, τα ζητήματά που θέλει να λύσει (πλαφόν, κοινή προμήθεια φυσικού αερίου, αλληλεγγύη, κ.α.), να αντιμετωπίσει και το περίφημο Inflation Reduction Act (IRA), δηλαδή την πρωτοβουλία του προέδρου Μπάιντεν των ΗΠΑ, να ρίξει στην αγορά της πράσινης ενέργειας, $369δις προκειμένου να στηρίξει την αμερικανική αυτοκινητοβιομηχανία, δηλ. τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα των ΗΠΑ και συνολικότερα την πράσινη ενέργεια. Η ανάγκη πια είναι εμφανής, αν θέλουμε να επιβιώσει η ευρωπαϊκή βιομηχανία, θα πρέπει να συγκροτηθεί σε επίπεδο ευρωπαϊκής ένωσης ένα αντίστοιχο ταμείο – Ταμείο Κυριαρχίας, δηλ. ένα ταμείο το οποίο θα βοηθήσει τις μικρές και μικρομεσαίες χώρες να ανταπεξέλθουν σε αυτόν τον ανταγωνισμό, διότι οι ισχυρότερες χώρες όπως η Γερμανία, μπορεί να μην το έχουν τόσο ανάγκη ή να νομίζουν ότι δεν το έχουν τόσο ανάγκη, αλλά μπροστά σε αυτήν την πλημμυρίδα επενδύσεων που γίνονται, είναι πια εμφανές ότι μεγάλο μέρος των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων σχεδιάζει να μετακομίσει στις ΗΠΑ, όπου υπάρχουν πολύ ισχυρά κίνητρα, σε αντίθεση με την Ευρώπη όπου δεν υπάρχει τίποτα.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η κατανάλωση φυσικού αερίου αναμένεται να αυξηθεί τα επόμενα 20 χρόνια, σύμφωνα με το Πρόγραμμα Περιβάλλοντος του Οργανισμού Hνωμένων Εθνών (UNEP) και ένας από τους κύριους λόγους, είναι ότι όλα τα κράτη αφαιρούν σταδιακά από το ενεργειακό τους ισοζύγιο τον άνθρακα και το πετρέλαιο και κατευθύνονται είτε στις πράσινες μορφές ενέργειας είτε στο φυσικό αέριο. Αυτή η μετατόπιση από το πετρέλαιο και τον άνθρακα, έχει ως αποτέλεσμα να στρέφονται όλες σχεδόν οι χώρες, είτε στα πυρηνικά, είτε στο φυσικό αέριο, σε μορφές ενέργειας που παρέχουν μονάδες βάσης, δηλ. μονάδες που να λειτουργούν 24ώρες το 24ωρο και 7 ημέρες την εβδομάδα.
Με γνώμονα ότι στα επόμενα 20-30 χρόνια, αναμένεται να τριπλασιαστεί η ανάγκη της παγκόσμιας οικονομίας σε ηλεκτρισμό, άρα θα χρειάζεται τριπλάσιος ηλεκτρισμός από ότι σήμερα, και με βάση τα στατιστικά στοιχεία που δείχνουν ότι η μεσαία τάξη, η οποία είναι ο μεγάλος καταναλωτής σε όλες τις οικονομίες, σε ΕΕ και Ιαπωνία αυξάνει μόνο κατά 0.6% κάθε χρόνο, ενώ αντίθετα, στις δύο πολυπληθέστερες χώρες του πλανήτη, την Κίνα και την Ινδία, αυξάνει κατά 6%, (δεκαπλάσιο ρυθμό), αναμένονται οι ανάγκες Κίνας και Ινδίας, να είναι τρομακτικές. Κατά συνέπεια, η τροφοδοσία σε φυσικό αέριο ή άλλα ενεργειακά αγαθά, από τρίτες χώρες θα έχει πολύ μεγαλύτερα προβλήματα το προσεχές διάστημα, διότι Κίνα και Ινδία, θα διψούν πολύ περισσότερο για εισαγωγές τέτοιων προϊόντων.
Αυτό που οφείλει να γίνει σε επίπεδο Ευρώπης, είναι οι πιο γρήγορες και άμεσες αδειοδοτήσεις πράσινης μορφής ενέργειας, φωτοβολταϊκών, αιολικών, μπαταριών, βιομάζας, γεωθερμίας κ.α., σε χρόνους που να είναι ανεκτοί από τον οποιονδήποτε επενδυτή. Σήμερα, υπάρχουν χώρες μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, που για να αδειοδοτηθεί ένα αιολικό πάρκο μπορεί να χρειαστούν 6-8 χρόνια, και αυτή η καθυστέρηση είναι απαράδεκτη για επενδύσεις τέτοιου είδους. Επίσης, απαραίτητη κρίνεται η ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου για το πράσινο υδρογόνο, τις μπαταρίες αλλά και για τις μορφές συλλογής διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα.
Σε επίπεδο Ελλάδας, είναι εθνική και πατριωτική ανάγκη πλέον, να αξιοποιήσουμε τα εθνικά κοιτάσματα υδρογονανθράκων, τα οποία για 8 περίπου χρόνια βρίσκονταν σε αδράνεια, έχοντας αφήσει ανεκμετάλλευτη την πρωτοβουλία που αρχίσαμε από το 2011 για την αξιοποίηση τους. Ευτυχώς επενδυτές υπάρχουν ήδη, οπότε αρκεί να τους δώσουμε το σαφές πολιτικό αλλά και τεχνοκρατικό μήνυμα ότι είμαστε δίπλα τους και θέλουμε να αξιοποιήσουμε με απόλυτη ασφάλεια και με πλήρεις περιβαλλοντικές προδιαγραφές, το φυσικό αέριο που βρίσκεται στις θάλασσες μας κυρίως στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης.
Έχουμε πια τεκμήρια ότι η Ελλάδα εκτός από τη δική της αυτάρκεια σε αέριο, μπορεί να είναι και ένας σημαντικός τροφοδότης και εξαγωγές φυσικού αερίου προς τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, έτσι ώστε, εκτός από τις δικές μας ανάγκες, να καλύψουμε και ένα μέρος των αναγκών των κρατών – μελών της ΕΕ. Μια τέτοια πορεία θεωρώ ότι είναι μια υποχρεωτική πορεία από την ίδια την ιστορία και τη συγκυρία, και ταυτόχρονα ανοίγει νέους ορίζοντες ανάπτυξης, δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας αλλά και δημιουργίας νέων δημοσίων εσοδών για το καλό της κοινωνίας μας.
Η προώθηση των ερευνών υδρογονανθράκων με τις αναγκαίες υποδομές (εξέδρες άντλησης, λιμενικές υποδομές, εργασίες συντήρησης και αναβάθμισης, κ.α.) καθώς και η κατασκευή των αγωγών φυσικού αερίου (ελληνοβουλγαρικός-IGB, EASTMED, κ.α.), όπως και τα υποθαλάσσια καλώδια σύνδεσης της Ελλάδας με Ισραήλ, Αίγυπτο, μπορούν να βασιστούν στην εξαιρετική υποδομή και τεχνογνωσία της Ελλάδας σε θέματα ναυπηγείων (πχ Σκαραμαγκάς, Ελευσίνα, Νεώριο), καθώς και στην παγκόσμιου επιπέδου ελληνική Βιομηχανία Μετάλλου (Σωληνουργεία Κορίνθου/ΒΙΟΧΑΛΚΟ) και αντίστοιχα για τα καλώδια (πχ FULGOR). Έτσι, μπορεί να δημιουργηθεί στην Ελλάδα, για υποστήριξη των υποδομών όλης της Μεσογείου, ένα σύγχρονο βιομηχανικό cluster, αξιοποίησης ερευνών υδρογονανθράκων, κατασκευής αγωγών, ναυπηγοεπισκευαστικών δραστηριοτήτων, βιομηχανιών μετάλλου, υποθαλάσσιων ηλεκτρικών διασυνδέσεων, με ταυτόχρονη δημιουργία χιλιάδων νέων καλοπληρωμένων τεχνικών, οικονομικών, τεχνολογικών θέσεων εργασίας.
Το παραπάνω cluster με βάση τους υδρογονάνθρακες, περιλαμβάνει και την πρωτοπορία της χώρας σε τομείς πράσινης ενέργειας. Έχουμε την καλύτερη στον κόσμο βιομηχανία κατασκευής ηλιακών θερμοσιφώνων (που εξοικονομούν το 30% της οικιακής κατανάλωσης ρεύματος), μια από τις καλύτερες εταιρείες βιομηχανικών μπαταριών (Sunlight στην Ξάνθη), μια από τις καλύτερες εταιρείες προστασίας από αυξομειώσεις τάσεων (Raycap στη Δράμα), δύο από τις καλύτερες εταιρείες έξυπνων μετρητών – συστημάτων αυτοματισμού. Τώρα, είναι η στιγμή να διαμορφώσουμε στην ενέργεια ένα νέο ελπιδοφόρο τομέα της εθνικής οικονομίας, που να ξεπερνά τις απλές εγκαταστάσεις (εισαγόμενων) φωτοβολταϊκών, αιολικών, μπαταριών και να πηγαίνει στην καρδιά της παραγωγής εθνικού πλούτου με βάση ελληνικές εταιρείες – παραγωγούς, που μπορούν να γίνουν ευρωπαίοι πρωταθλητές.
Οι ψηφίδες του παζλ είναι έτοιμες, αλλά μόνες τους.
Εθνική προτεραιότητα να διαμορφώσουμε τη σύγχρονη πατριωτική στρατηγική του Οράματος της Ενεργειακής Ελλάδας του 2030.
* Ο Καθηγητής Γιάννης Μανιάτης, είναι πρώην υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής
πηγή: energypress.gr
